Πρακτικά της 54ης Συνόδου Προέδρων & Γραμματέων Επιτροπών Ερευνών

ΠΡΑΚΤΙΚΟ 54ης ΣΥΝΟΔΟΥ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ

1. Έναρξη Εργασιών της 54ης Συνόδου Προέδρων και Γραμματέων των Επιτροπών Ερευνών των Ελληνικών Πανεπιστημίων.

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Καθηγητής Ισαάκ Λαγαρής καλωσόρισε τον Ειδικό Γραμματέα Ανώτατης Εκπαίδευσης Καθηγητή Βασίλειο Παπάζογλου, τον Γενικό Γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας κ. Κων/νο Κοκκινοπλίτη, την Ειδική Γραμματέα Ευρωπαϊκών Πόρων κ. Ιφιγένεια Ορφανού, τον Προϊστάμενο της ΕΥΔ ΕΠΕΔΒΜ κ. Σοφοκλή Γώγο, την Προϊσταμένη της Μονάδας Γ’ κα. Μίνα Καλογρίδου, τα στελέχη της ΕΥΔ ΕΠΕΔΒΜ κα. Μαρία Μαστοράκη και κ. Δημήτρη Τάσσιο, καθώς και το Στέλεχος της ΕΥΔ ΨΣ κ. Ηλία Καστρίτη. Επίσης καλωσόρισε τους Προέδρους, τους Γραμματείς και τα στελέχη των Ειδικών Λογαριασμών στην 54η Σύνοδο των Προέδρων και Γραμματέων Επιτροπών Ερευνών.

Στη συνέχεια, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Καθηγητής Τριαντάφυλλος Αλμπάνης, χαιρετίζοντας την έναρξη των εργασιών της Συνόδου, αναφέρθηκε στην κρίσιμη φάση που βρίσκονται τα Ελληνικά Πανεπιστήμια και στον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι Ειδικοί Λογαριασμοί στην προώθηση της έρευνας και της ανάπτυξης των Πανεπιστημίων. Τόνισε, επίσης, ότι απαιτείται ο σχεδιασμός και η υλοποίηση δράσεων ενίσχυσης της έρευνας και της καινοτομίας στα Πανεπιστήμια ως απαραίτητη προϋπόθεση για την έξοδο της χώρας από την κρίση που διανύει. Ανέφερε ότι τα θέματα έρευνας θα συζητηθούν και στο πλαίσιο της Συνόδου των Πρυτάνεων και περιμένει τα πρακτικά των εργασιών της Συνόδου των Προέδρων και Γραμματέων Επιτροπών Ερευνών.

2. Πρακτικά 49ης Συνάντησης Γραμματέων Επιτροπών Ερευνών των Ελληνικών Πανεπιστημίων.

Συνάντησης Γραμματέων. Επισυνάπτεται το πρακτικό.

3. Σχέδιο νόμου για την τροποποίηση του νομικού πλαισίου σχετικά με τις συμβάσεις ανάθεσης έργου σε προγράμματα που διαχειρίζονται οι ΕΛΚΕ των Πανεπιστημίων (Κατάργηση της εξαίρεσης των ΕΛΚΕ από την εφαρμογή των διατάξεων του Ν.2190/94 για τη σύναψη συμβάσεων ανάθεσης έργου σε προγράμματα).

Το σώμα αφού ενημερώθηκε για το θέμα που αφορά στην τροποποίηση του νομικού πλαισίου σχετικά με τις συμβάσεις ανάθεσης έργου, εξέφρασε την έντονη αντίθεσή του για τις τροποποιήσεις και διατύπωσε την άποψη ότι οι ρυθμίσεις αυτές οδηγούν σε σημαντικές καθυστερήσεις και αδυναμία υλοποίησης όλων των έργων έρευνας και ανάπτυξης που υλοποιούνται μέσω των Ειδικών Λογαριασμών Έρευνας στα Πανεπιστήμια.

Ο Πρύτανης του ΕΜΠ, Καθηγ. Σίμος Σιμόπουλος, πρότεινε να αναληφθεί πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας για τον προγραμματισμό συνάντησης εκπροσώπων του Υπουργείου Παιδείας, του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και της Συνόδου των Πρυτάνεων των Πανεπιστημίων, με τη συμμετοχή του Προϊσταμένου Γραμματείας ΕΛΕ του ΕΑΠ κ. Χ. Ροδόπουλου, με σκοπό την άρση των προβλημάτων που προκύπτουν από την τροποποίηση του νομικού πλαισίου σχετικά με τις συμβάσεις ανάθεσης έργου σε προγράμματα που διαχειρίζονται οι ΕΛΚΕ των Πανεπιστημίων.

Ο Ειδικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης, Καθηγητής Βασίλειος Παπάζογλου, αποδέχθηκε την πρόταση και αποφασίστηκε η συνάντηση αυτή να πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, την προσεχή Τρίτη, 13/3/2012.

4. Ενημέρωση από εκπροσώπους προσκεκλημένων φορέων.

Ο Ειδικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης, Καθηγητής Βασίλειος Παπάζογλου ενημέρωσε το σώμα για τα ακόλουθα θέματα:

1. Σχετικά με την ένταξη διαφόρων ΕΛΚΕ στο Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης, αναφέρθηκε στην πρόθεσή του για συντονισμό παρέμβασης του Υπουργείου και Επιτροπής των Πανεπιστημίων στην ΕΛΣΤΑΤ και το ΓΛΚ, με στόχο την εξαίρεση όλων των ΕΛΚΕ από το σχετικό μητρώο.

2. Ενημέρωσε το σώμα για τις αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας που αφορούν την επιχορήγηση των Πανεπιστημίων μέσω του Τακτικού Προϋπολογισμού, καθώς και για τον σχετικό αλγόριθμο κατανομής των εν λόγω κονδυλίων στις διάφορες δραστηριότητες.

3. Αναφέρθηκε στην αυτοτέλεια των Πανεπιστημίων η οποία ενισχύεται μέσω των προβλεπόμενων νέων Οργανισμών και Εσωτερικών Κανονισμών, και ζήτησε τη συνεργασία των Πανεπιστημίων στην εκπόνηση προτύπων σχεδίων.

4. Αναφέρθηκε στη δυνατότητα αξιοποίησης των ταμειακών υπολοίπων Τακτικού Προϋπολογισμού προηγούμενων ετών για την κάλυψη δαπανών των αντίστοιχων ετών, καθώς και για συζητήσεις με το ΓΛΚ που θα διευκρινίσουν τη δυνατότητα χρήσης τους για τρέχουσες δαπάνες.

5. Επισήμανε τη σημασία της έρευνας και την αναγκαιότητα σύνδεσής της με την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα, την ενίσχυση της παραγωγικής δομής της χώρας και την οικονομική ανάπτυξη.

Τέλος, κάλεσε τα Πανεπιστήμια να συμβάλλουν στον παραγωγικό ανασχεδιασμό της χώρας μέσω της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων έρευνας.

Στη συνέχεια, ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας κ. Κων/νος Κοκκινοπλίτης ενημέρωσε το σώμα (η παρουσίαση επισυνάπτεται) για:

1. τις βασικές ρυθμίσεις του νέου θεσμικού πλαισίου για την έρευνα,

2. την αναγκαιότητα συντονισμού των Πολιτικών Έρευνας σε ένα ενιαίο πλαίσιο,

3. τις προοπτικές και προτεραιότητες της επικείμενης νέας προγραμματικής περιόδου 2014-2020,

4. την πορεία των έργων αρμοδιότητας της ΓΓΕΤ, καθώς και τον σχεδιασμό προκήρυξης νέων έργων στο πλαίσιο της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου.

Η Ειδική Γραμματέας Ευρωπαϊκών Πόρων του Υπουργείου κα. Ιφιγένεια Ορφανού αναφέρθηκε στα ακόλουθα:

1. Επισήμανε την αναγκαιότητα μείωσης της γραφειοκρατίας, η οποία αποτελεί παράγοντα καθυστέρησης της προόδου των έργων του ΕΣΠΑ.

2. Αναφέρθηκε στις παρεμβάσεις του Υπουργείου Παιδείας αναφορικά με το σχέδιο νόμου για τις συμβάσεις ανάθεσης έργου, προκειμένου να μην ανατραπεί στο σύνολό του το ισχύον καθεστώς.

3. Πρότεινε τη συνεργασία του Υπουργείου με τα Πανεπιστήμια για την ενημέρωση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ), του Ελεγκτικού Συνεδρίου και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ) αναφορικά με θέματα που άπτονται της αποτελεσματικής υλοποίησης και διαχείρισης του ΕΣΠΑ.

4. Αναφέρθηκε στην πορεία υλοποίησης των πράξεων του Επιχειρησιακού Προγράμματος Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση (ΕΠΕΔΒΜ), καθώς και στις προσπάθειες εξορθολογισμού και απλοποίησης διαδικασιών.

5. Σχέδιο Νόμου «Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία».

Το σώμα ενημερώθηκε αρχικά από την Αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Καθηγ. Αγγελική Δημητρακοπούλου, αναφορικά με τις προτάσεις της συναφούς Επιτροπής που συγκροτήθηκε κατά την 53η Σύνοδο.

Τα μέλη της Επιτροπής κκ Σοφία Κουϊδου-Ανδρέου, Δημήτριος Καλπαξής, Γιάννης Σαριδάκης, Πέτρος Πατιάς, Κώστας Μασσέλος, κ.α. επεσήμαναν και ανέλυσαν επιμέρους σημεία των σχετικών θέσεων και προτάσεων.

Μετά από εκτενή συζήτηση, το σώμα ενέκρινε ομόφωνα το ακόλουθο ψήφισμα:

Ομοφωνο Ψήφισμα 54ης Συνοδου Προεδρων Επιτροπων Ερευνων Ελληνικών ΑΕΙ για το σχεδιο νομου «ερευνα, τεχνολογικη αναπτυξη και καινοτομια»

Ιωάννινα, 8 Μαρτίου 2012

Κυρία θετικά σημεία του Σχεδίου Νόμου «Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία» (ΕΤΑΚ) που δημοσιοποιήθηκε από το ΥΠΔΒΜΘ στις 28/1/2012, συνιστούν η πρόθεση συντονισμού υπαρχόντων φορέων έρευνας σε έναν «ενιαίο χώρο έρευνας», καθώς και η προσπάθεια καθορισμού των οργάνων σχεδιασμού ΕΤΑΚ και συντονισμού τους με τα Υπουργεία και τις Περιφέρειες.

Το παρόν Σχέδιο Νόμου ΕΤΑΚ απαιτείται να τύχει περαιτέρω επεξεργασίας και βελτιώσεων, σε σειρά ρητών και άρρητων θεωρήσεων και αρχών, κυρίως αναφορικά με τα ακόλουθα:

Φύση της Έρευνας στο Σχέδιο Νόμου

1. Σε αριθμό άρθρων του Σχεδίου Νόμου διαφαίνεται να υπάρχει σύγχυση ή ελλιπής γνώση ως προς τη φύση και τα είδη της έρευνας. Η απουσία αναφοράς στη βασική έρευνα, συμπληρώνεται με την μονοδιάστατη έμφαση στην «τεχνολογική έρευνα» και στην έρευνα που δύναται να έχει άμεση οικονομική αξιοποίηση. Δεν αξιοποιούνται επιστήμες (όπως οι Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες) που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση ποικίλων κοινωνικών προβλημάτων και θεμάτων λειτουργίας δημόσιων οργανισμών και υπηρεσιών. Επιπρόσθετα, διαπιστώνεται ταύτιση των «βασικών θεματικών περιοχών έρευνας» με τις «θεματικές προτεραιότητες» μιας προσωρινής εθνικής στρατηγικής ΕΤΑΚ, θεώρηση που θα οδηγήσει σε εξαφάνιση βασικών τομέων έρευνας, μέσα σε λίγα χρόνια.

Συγκρότηση Οργάνων Σχεδιασμού και Υλοποίησης ΕΤΑΚ

1. Τα δύο όργανα κεντρικής σημασίας για την εθνική πολιτική το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ) και τα Τομεακά Επιστημονικά Συμβούλια (ΤΕΣ), οφείλουν να είναι όργανα «ανεξάρτητα», και όχι ευθέως εξαρτώμενα και επιλεγμένα από κυβερνήσεις. Η μη επιλογή των μελών τους μέσω μιας ανοικτής και διαφανούς διαδικασίας, συνιστά σοβαρότατη οπισθοδρόμηση ως προς τις αρχές της δημοκρατίας, της αξιοκρατίας και της διαφάνειας.

2. Δεν υπάρχουν όροι διασφάλισης της αντιπροσωπευτικότητας των ερευνητικών τομέων στην επιλογή των μελών του ΕΣΕΤΕΚ και στην επιλογή των μελών του κάθε ΤΕΣ.

3. Οι αρμοδιότητες των ΕΣΕΤΕΚ, ΤΕΣ, και της ΓΓΕΤ, χρειάζεται να εμπλουτιστούν προκειμένου να υπάρξει εποικοδομητική αλληλεπίδραση με τα ΑΕΙ.

Θεώρηση του έργου των Θεώρηση του έργου των AEI

1. Το παρόν Σχέδιο Νόμου φαίνεται να αγνοεί και να μην λαμβάνει υπόψη το εύρος, την αξία, τη σημασία και τον ρόλο (υπαρκτό και δυνητικό) του ερευνητικού έργου των ΑΕΙ. Δεν προβλέπονται διαδικασίες που να καταγράφουν κατάλληλα το ερευνητικό έργο των ΑΕΙ, και κυρίως διαδικασίες αλληλεπίδρασης μεταξύ οργάνων σχεδιασμού ΕΤΑΚ και ΑΕΙ, κάτι που αναδεικνύεται πλήρως στις αρμοδιότητες των ΓΓΕΤ, ΕΣΕΤ, ΤΕΣ. Ας σημειωθεί ότι και ο πρόσφατος νόμος για τα ΑΕΙ (Ν.4009/2011) δεν αναφερόταν στο ερευνητικό έργο των ΑΕΙ και του προσωπικού τους.
2. Δεν αξιοποιούνται τα ΑΕΙ στην ανάλυση των αναγκών των Περιφερειών καθώς και των ποικίλων Υπουργείων, και δεν υπάρχουν διαδικασίες που να οδηγούν στην χρήση υπαρχόντων ερευνητικών αποτελεσμάτων. Τα ΑΕΙ δύνανται να αναλάβουν πλήρως τον ρόλο συμβούλου και αρωγού της Πολιτείας (Υπουργεία, Περιφέρειες κ.ά.) εάν αναγνωριστεί το έργο τους, και καθοριστούν θεσμοθετημένες και συστηματικές διαδικασίες.
3. Δεν προβλέπονται εργαλεία υποστήριξης της έρευνας των ΑΕΙ μέσω ειδικών προγραμματικών συμφωνιών.
4. Τόσο στο σχέδιο νόμου όσο και στο «Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Έρευνας και Καινοτομίας» (ΕΣΠΕΚ), τα ΑΕΙ και τα Ερευνητικά Κέντρα (ΕΚ) θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα και σταθμισμένα ως προς τα ζητήματα υποστήριξης (υποδομές έρευνας, υποτροφίες υποψηφίων διδακτόρων κλπ).

 

Ενιαίος χώρος έρευνας

 

1. Τα ΑΕΙ χαιρετίζουν τον ενιαίο χώρο έρευνας και ιδιαίτερα την εποικοδομητική και συστηματική συνεργασία ΑΕΙ και ΕΚ.

2. Ο νέος νόμος χρειάζεται να διασφαλίζει την ισόρροπη ανάπτυξη του Ερευνητικού χώρου, λαμβάνοντας υπόψη μεταξύ άλλων τις δομές έρευνας των ΑΕΙ (ΕΠΙ, Ερευνητικά δίκτυα, Εργαστήρια, ερευνητικές ομάδες).

 

Περιφέρειες, Υπουργεία και ανάγκες αξιοποίησης έρευνας

 

1. Οι προτεινόμενες διατάξεις δεν διασφαλίζουν ούτε την επαρκή αλληλεπίδραση με τις Περιφέρειες, ούτε τη στήριξη αυτών από τους ερευνητικούς φορείς, ενώ απαιτείται πληρέστερη οργάνωση των Υπουργείων για τα συναφή θέματα.

 

Ερευνητικές Υποδομές και Αξιοποίηση Ερευνητικών Αποτελεσμάτων

 

1. Είναι απαραίτητη η πρόβλεψη κατάρτισης σχεδίου αξιοποίησης, συντήρησης και επέκτασης των ερευνητικών υποδομών.

2. Τα ζητήματα ρύθμισης των δικαιωμάτων πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας προβλέπεται να καθορίζονται μέσω εσωτερικών κανονισμών των ερευνητικών φορέων, απαιτείται όμως ισχυρή αλληλεπίδραση μεταξύ αυτών των φορέων προκειμένου να διαμορφωθεί ένα τουλάχιστον ενιαίο υποσύνολο κοινών κανόνων και όρων. Απαιτείται επίσης επικαιροποίηση του συναφούς νομοθετικού πλαισίου.

 

Νέα υπόσταση των Ερευνητικών Κέντρων και των Ερευνητών

 

1. Συνιστά μειονέκτημα μιας χώρας να μην διαθέτει Ερευνητικά Κέντρα (ΕΚ) που χαίρουν της προστασίας του δημοσίου. Η Πολιτεία οφείλει να εγγυηθεί τη μισθοδοσία του προσωπικού και τα λειτουργικά έξοδα των δημόσιων ΕΚ που τελούν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας. Για τους ερευνητές όλων των ΕΚ απαιτείται να διασφαλιστούν συνθήκες σεβασμού της αυτονομίας και της ελευθερίας της ερευνητικής δράσης, καθώς και προστασίας από επιρροές συμφερόντων και από μεροληπτικές συμπεριφορές.

 

Τέλος, χρειάζεται να επισημανθεί ότι τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα σήμερα, αποτελούν τους χώρους όπου συγκεντρώνεται, ποσοστό μεγαλύτερο του 80% της διεθνούς εμβέλειας ερευνητικής δραστηριότητας της χώρας. Ωστόσο, κανένας επίσημος εκπρόσωπος των ΑΕΙ, δεν κλήθηκε να συμμετάσχει στην Επιτροπή προετοιμασίας του Σχεδίου Νόμου. Επιπρόσθετα, για μια ακόμα φορά, η προετοιμασία ενός Νομοσχεδίου, δεν επαφίεται σε μια «επώνυμη» επιστημονική επιτροπή (ως είθισται σε όλες τις χώρες για τόσο κρίσιμα νομοσχέδια), αλλά σε μια «σκιώδη» επιτροπή, όπου τα μέλη της δεν κοινοποιούνται, δεν είναι γνωστό με ποια κριτήρια επιλέχθηκαν, και εν τέλει δεν αναλαμβάνουν την επιστημονική ευθύνη για το σχέδιο νόμου που παρουσιάζεται.

 

Η Σύνοδος μαζί με το παρόν ψήφισμα, καταθέτει στον δημόσιο διάλογο, αναλυτικό και εκτενές κείμενο, όπου επισημαίνονται με σαφήνεια άρθρα και διατάξεις που απαιτείται να τροποποιηθούν ιδιαίτερα για το Α’ μέρος του Σχεδίου Νόμου που αφορά τη «Δημιουργία του Ενιαίου Ερευνητικού Χώρου», ενώ για το Β’ μέρος (Οργάνωση, Διοίκηση και Εποπτεία των Ερευνητικών Κέντρων) αποδέχεται εκ των προτέρων τις προτάσεις της Συνόδου Ερευνητικών Κέντρων.

 

6. Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία (ΕΣΠΕΚ).

Ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας κ. Κων/νος Κοκκινοπλίτης ενημέρωσε το σώμα για τις βασικές παραμέτρους του σχεδιαζόμενου Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη και την Καινοτομία (ΕΣΠΕΚ). Η παρουσίαση επισυνάπτεται.

7. Διάφορα Θέματα – Προτάσεις – Ανακοινώσεις.

7.1 Υποστηρικτική Γραμματεία Συνόδου Προέδρων και Γραμματέων Επιτροπών Ερευνών

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, Καθηγητής Γεώργιος Παπαδάκης, ενημέρωσε το σώμα ότι υποβλήθηκαν τέσσερις υποψηφιότητες για τη θέση της Υποστηρικτικής Γραμματείας της Συνόδου, και ότι η αρμόδια επιτροπή θα συνεδριάσει στην Αθήνα στις 27/3/2012 για την αξιολόγηση των υποψηφίων. Στην επόμενη Σύνοδο θα υποβληθεί η εισήγηση της επιτροπής.